เทคนิคการเขียน Flowchart

Flowchart เป็นแผนภาพที่มีไว้เพื่ออธิบายการทำงานของโปรแกรม ระบบ หรือขั้นตอนในการทำงานต่าง ๆ ลองคิดดูว่าหากเราได้มีโอกาสคุยงานกับทางลูกค้า นักลงทุน หรือแม้กระทั่งทีมงานของเราเอง แล้วต้องการอธิบายการทำงานของแอปพลิเคชันตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงสิ้นสุดให้เขาฟัง สิ่งที่สำคัญที่สุดการทำงานครั้งนี้คือ “ต้องให้ทุกคนเห็นภาพตรงกัน” ดังนั้นเราจึงจำเป็นต้องสร้าง Flowchart ขึ้นมา เพื่อให้ทุกคนได้เห็นภาพตรงกัน ในบทความนี้จะแนะนำให้ทุกคนเข้าใจถึงสัญลักษณ์สากลที่ใช้ในการเขียน Flowchart และวิธีเขียน Flowchart เบื้องต้น

Flowchart คืออะไร

Flowchart คือแผนภาพที่มีการใช้สัญลักษณ์รูปภาพและลูกศรที่แสดงถึงขั้นตอน การทำงานของระบบงานทีละขั้นตอน ตั้งแต่เริ่มต้นจนกระทั่งจบกระบวนการ ซึ่งทุกกิจกรรมที่เกิดขึ้นบนโลกใบนี้ มีกระบวนการ (Process) ซึ่งสามารถที่ใช้ Flowchart อธิบายเหตุการณ์ต่าง ๆ ให้เข้าใจถึงขั้นตอน วิธีการ รวมไปถึงสามารถเป็นเครื่องมือช่วยในการหาข้อบกพร่องของกระบวนงานได้โดยง่าย โดยเฉพาะกิจกรรมที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ อย่างต่อเนื่อง เหตุการณ์มีความซับซ้อนหลายขั้นตอน และกระบวนการ Flowchart จะเป็นตัวช่วยอธิบายระบบงานทั้งหมดให้เข้าใจได้โดยง่าย

สัญลักษณ์ของการเขียน Flowchart

          การเขียน Flowchart นั้นได้มีการกำหนดสัญลักษณ์ที่ใช้งานให้เป็นสากล และเป็นมาตรฐานเดียวกัน โดยการกำหนดมาตรฐานนี้ได้ถูกกำหนดตามแบบของ ANSI (American National Standards Institute) และ ISO (International Standard Organization) เพื่อสื่อความหมาย และให้เกิดความเข้าใจในสัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียนผังงาน Flowchart ทั่วโลก โดยวันนี้เราจะพาไปรู้จักเกี่ยวกับสัญลักษณ์เบื้องต้นในการเขียน Flowchart

1. Terminator

การกำหนดจุดเริ่มต้นของการทำงานและแสดงจุดสิ้นสุดของการทำงาน

2. Process

รายละเอียดของการทำงานและกระบวนการทำงาน

3. Decision

การเปรียบเทียบเงื่อนไขต่าง ๆ ใช้ในขั้นตอนที่มีการตัดสินใจว่า ใช่ หรือ ไม่ใช่

4. Data

การรับค่าข้อมูลหรือการส่งข้อมูล 

5. Flow Line

แสดงทิศทางความสัมพันธ์ของการทำงานในระบบงานตามลำดับงาน

โครงสร้างของ Flowchart

1. Sequence: การทำงานแบบตามลำดับ คือการเขียนให้เป็นลำดับขั้นตอนการทำงานแบบไม่มีการตัดสินใจ

ตัวอย่าง Sequence Flowchart: การคำนวณ VAT 7%

2. Selection: การเลือกกระทำตามเงื่อนไข คือการตัดสินใจหรือเลือกเงื่อนไข คือโดยปกติจะมีเหตุการณ์ให้ทำ 2 กระบวนการ คือเงื่อนไขเป็นจริงจะกระทำกระบวนการหนึ่ง และเป็นเท็จจะกระทำอีกกระบวนการหนึ่ง

ตัวอย่าง Selection Flowchart : การคิดส่วนลด 50 บาท กรณีสินค้าราคามากกว่า 500 บาท

3. Iteration: การทำซ้ำ คือกระบวนการกลับมาทำงานในขั้นตอนเดิม จะเห็นว่า Flowchart มีลักษณะวน ซึ่งเรียกว่า Loop

ตัวอย่าง Iteration Flowchart : การจองห้องพักในโรงแรม

ขั้นตอนการเขียน Flowchart

1. อธิบายขั้นตอน

กำหนดฟังก์ชันและขอบเขตการทำงานของระบบ หรือกระบวนการที่ต้องการแสดงให้เห็นใน Flowchart ควรระบุ Input, Output และ Process

2. เลือกรูปทรงและสัญลักษณ์

เพื่อให้เห็นส่วนประกอบต่าง ๆ ของกระบวนการ เช่น จุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุด, Input Output Process และ Discition ให้เลือกสัญลักษณ์ตามการทำงานของแต่ละขั้นตอน

3. จัดระเบียบการไหลของแผนภาพ

กำหนดลำดับของขั้นตอนในกระบวนการและเส้นทางต่าง ๆ ที่สามารถทำได้ สิ่งนี้จะช่วยให้ Flowchart เป็นระเบียบและเข้าใจง่ายขึ้น

4. ทบทวนและแก้ไข

ตรวจสอบว่า Flowchart ได้แสดงให้เห็นแต่ละขั้นตอนอย่างถูกต้องและทำความเข้าใจได้ง่าย 

การเขียน Flowchart ที่ดี

1. ควรมีการเขียนขั้นตอนการทำงานก่อนการเขียน Flowchart

2. ใช้สัญลักษณ์ที่กำหนดไว้ตามหลักสากล

3. ใช้ลูกศรแสดงทิศทางการไหลของข้อมูลจากบนลงล่างหรือจากซ้ายไปขวา การจัดรูปแบบนี้จะช่วยให้ผู้ใช้ Flowchart ของคุณเข้าใจกระบวนการได้ง่ายขึ้น

4. คำอธิบายในขั้นตอนควรสั้น กะทัดรัด และเข้าใจง่าย

5. ทุกขั้นตอนต้องมีลูกศรแสดงทิศทางแสดงเข้า-ออก

6. Flowchart ควรมีการทดสอบความถูกต้องก่อนนำไปใช้งาน
   

References:

https://visme.co/blog/how-to-make-a-flowchart/

https://www.visual-paradigm.com/tutorials/flowchart-tutorial/

https://creately.com/guides/flowchart-guide-flowchart-tutorial/

https://www.softwareideas.net/what-is-a-flowchart

https://www.gliffy.com/blog/guide-to-flowchart-symbols